Intermezzo
Στο υπέροχο διήγημά του Το Ρόδο του Παράκελσου (1983) , ο Μπόρχες περιγράφει τον αλχημιστή του Μεσαίωνα Παράκελσο , που είχε τη φήμη ότι μπορούσε να ανασυνθέτει τριαντάφυλλα από τις στάχτες τους:
Ο νεαρός σήκωσε το ρόδο.
«Λένε πως μπορείς να κάψεις ένα ρόδο , κι ύστερα , με την τέχνη σου , να το κάνεις να ξαναγεννηθεί απ’τις στάχτες του. Άφησέ με να δω αυτό το μεγαλούργημα. Τούτο μόνο σου ζητώ , κι ύστερα θα σου χαρίσω τη ζωή μου ολόκληρη.»
«Είσαι πολύ εύπιστος» είπε ο δάσκαλος. «Εγώ δεν χρειάζομαι ευπιστίες, εγώ απαιτώ την πίστη.»
Ο άλλος επέμεινε:
«Μα ακριβώς επειδή δεν είμαι εύπιστος , θέλω να δω με τα ίδια μου τα μάτια τον αφανισμό και την ανάσταση του ρόδου.»
Ο Παράκελσος είχε πάρει το ρόδο στα χέρια του και έπαιζε με αυτό καθώς μιλούσε.
«Είσαι εύπιστος» είπε. «Λες πως είμαι ικανός να το καταστρέψω;»
«Κανείς δεν είναι ανίκανος να το καταστρέψει» είπε ο μαθητής.
«Γελιέσαι. Μπας και πιστεύεις πως οτιδήποτε μπορεί να αφανιστεί; Πιστεύεις πως ο Αδάμ , στον παράδεισο , μπόρεσε να χαλάσει έστω κι ένα λουλούδι , έστω και ένα χορταράκι;»
«Δεν βρισκόμαστε στον παράδεισο» είπε ο νεαρός πεισματωμένα.
«Εδώ, κάτω απ’το φεγγάρι είναι όλα θνητά.»
Ο Παράκελσος είχε σηκωθεί.
«Και που αλλού βρισκόμαστε;Πιστεύεις πως ο θεός μπορεί να πλάσει έναν τόπο που να μην είναι ο παράδεισος; Πιστεύεις πως η πτώση είναι κάτι άλλο από το να αγνοούμε πως βρισκόμαστε στον παράδεισο;»
«Ένα ρόδο μπορεί να καεί» είπε ο μαθητής , προκλητικά.
«Η φωτιά στο τζάκι καίει ακόμα» είπε ο Παράκελσος. «Αν έριχνες αυτό το ρόδο στη χόβολη , θα πίστευες ότι το κατασπάραξαν οι φλόγες και ότι οι στάχτες του είναι αληθινές. Εγώ σου λέω πως το ρόδο είναι αιώνιο και πως μόνο η εμφάνισή του μπορεί ν’αλλάξει. Μια λέξη μου θ’αρκούσε για να το ξαναδείς μπροστά σου.»
«Μια λέξη;» είπε παραξενεμένος ο μαθητής. «Η κάμινος είναι σβηστή , και οι άμβικες γεμάτοι σκόνη. Τι μπορείς να κάνεις για να το ξαναεμφανίσεις;»
Ο νεαρός σήκωσε το ρόδο.
«Λένε πως μπορείς να κάψεις ένα ρόδο , κι ύστερα , με την τέχνη σου , να το κάνεις να ξαναγεννηθεί απ’τις στάχτες του. Άφησέ με να δω αυτό το μεγαλούργημα. Τούτο μόνο σου ζητώ , κι ύστερα θα σου χαρίσω τη ζωή μου ολόκληρη.»
«Είσαι πολύ εύπιστος» είπε ο δάσκαλος. «Εγώ δεν χρειάζομαι ευπιστίες, εγώ απαιτώ την πίστη.»
Ο άλλος επέμεινε:
«Μα ακριβώς επειδή δεν είμαι εύπιστος , θέλω να δω με τα ίδια μου τα μάτια τον αφανισμό και την ανάσταση του ρόδου.»
Ο Παράκελσος είχε πάρει το ρόδο στα χέρια του και έπαιζε με αυτό καθώς μιλούσε.
«Είσαι εύπιστος» είπε. «Λες πως είμαι ικανός να το καταστρέψω;»
«Κανείς δεν είναι ανίκανος να το καταστρέψει» είπε ο μαθητής.
«Γελιέσαι. Μπας και πιστεύεις πως οτιδήποτε μπορεί να αφανιστεί; Πιστεύεις πως ο Αδάμ , στον παράδεισο , μπόρεσε να χαλάσει έστω κι ένα λουλούδι , έστω και ένα χορταράκι;»
«Δεν βρισκόμαστε στον παράδεισο» είπε ο νεαρός πεισματωμένα.
«Εδώ, κάτω απ’το φεγγάρι είναι όλα θνητά.»
Ο Παράκελσος είχε σηκωθεί.
«Και που αλλού βρισκόμαστε;Πιστεύεις πως ο θεός μπορεί να πλάσει έναν τόπο που να μην είναι ο παράδεισος; Πιστεύεις πως η πτώση είναι κάτι άλλο από το να αγνοούμε πως βρισκόμαστε στον παράδεισο;»
«Ένα ρόδο μπορεί να καεί» είπε ο μαθητής , προκλητικά.
«Η φωτιά στο τζάκι καίει ακόμα» είπε ο Παράκελσος. «Αν έριχνες αυτό το ρόδο στη χόβολη , θα πίστευες ότι το κατασπάραξαν οι φλόγες και ότι οι στάχτες του είναι αληθινές. Εγώ σου λέω πως το ρόδο είναι αιώνιο και πως μόνο η εμφάνισή του μπορεί ν’αλλάξει. Μια λέξη μου θ’αρκούσε για να το ξαναδείς μπροστά σου.»
«Μια λέξη;» είπε παραξενεμένος ο μαθητής. «Η κάμινος είναι σβηστή , και οι άμβικες γεμάτοι σκόνη. Τι μπορείς να κάνεις για να το ξαναεμφανίσεις;»
Εργασίες σχετικά με τα αντιστρέψιμα κυψελωτά αυτόματα έδειξαν πως υπάρχουν διακριτά «παιδικά» μοντέλα συμπάντων στα οποία καμία πληροφορία δεν χάνεται , δηλαδή μιλώντας με μεσαιωνικούς όρους , η ψυχή είναι αθάνατη. Φυσικά δεν πρόκειται για καμιά τρομερού τύπου αθανασία. Το μόνο που σημαίνει αυτό είναι ότι υπάρχει πάντα επαρκής πληροφορία για να μπορεί να αντιστραφεί ο χρόνος και να ανασυσταθεί οποιαδήποτε προηγμένη κατάσταση του σύμπαντος.
Σίγουρα ένα ψηφιακό τριαντάφυλλο μπορεί να πεθάνει και να ξαναζωντανέψει. Τι γίνεται όμως με ένα πραγματικό; Είναι αναλογικό ή ψηφιακό; Η φυσική πραγματικότητα είναι αναλογική ή ψηφιακή; Με άλλα λόγια , στο σύμπαν μας υπάρχουν πραγματικοί αριθμοί άπειρης ακρίβειας ή είναι όλα κατασκευασμένα από 0 και 1;
Σίγουρα ένα ψηφιακό τριαντάφυλλο μπορεί να πεθάνει και να ξαναζωντανέψει. Τι γίνεται όμως με ένα πραγματικό; Είναι αναλογικό ή ψηφιακό; Η φυσική πραγματικότητα είναι αναλογική ή ψηφιακή; Με άλλα λόγια , στο σύμπαν μας υπάρχουν πραγματικοί αριθμοί άπειρης ακρίβειας ή είναι όλα κατασκευασμένα από 0 και 1;
Ο Φέινμαν λέει σχετικά:
Με ενοχλεί η ιδέα ότι , σύμφωνα με τους νόμους όπως τους κατανοούμε σήμερα , μια υπολογιστική μηχανή απαιτεί έναν άπειρο αριθμό λογικών πράξεων για να συλλάβει το τι συμβαίνει σε οσοδήποτε μικρό μέρος του χώρου και κατά τη διάρκεια οσοδήποτε μικρού χρονικού διαστήματος.Πώς είναι δυνατόν να συμβαίνουν όλα αυτά σ’αυτό το μικροσκοπικό χώρο; Γιατί θα πρέπει να απαιτείται άπειρη ποσότητα λογικής για να κατανοήσουμε τι πρόκειται να συμβεί σε ένα μικροσκοπικό τμήμα χώρου/χρόνου; Συχνά έκανα την υπόθεση ότι στο τέλος η φυσική δε θα χρειαστεί μια μαθηματική πρόταση , ότι στο τέλος ο μηχανισμός θα αποκαλυφθεί , ότι οι νόμοι θα αποδειχθεί ότι είναι το ίδιο απλοί με τη σκακιέρα....
Με ενοχλεί η ιδέα ότι , σύμφωνα με τους νόμους όπως τους κατανοούμε σήμερα , μια υπολογιστική μηχανή απαιτεί έναν άπειρο αριθμό λογικών πράξεων για να συλλάβει το τι συμβαίνει σε οσοδήποτε μικρό μέρος του χώρου και κατά τη διάρκεια οσοδήποτε μικρού χρονικού διαστήματος.Πώς είναι δυνατόν να συμβαίνουν όλα αυτά σ’αυτό το μικροσκοπικό χώρο; Γιατί θα πρέπει να απαιτείται άπειρη ποσότητα λογικής για να κατανοήσουμε τι πρόκειται να συμβεί σε ένα μικροσκοπικό τμήμα χώρου/χρόνου; Συχνά έκανα την υπόθεση ότι στο τέλος η φυσική δε θα χρειαστεί μια μαθηματική πρόταση , ότι στο τέλος ο μηχανισμός θα αποκαλυφθεί , ότι οι νόμοι θα αποδειχθεί ότι είναι το ίδιο απλοί με τη σκακιέρα....
Η σκακιέρα του Θεού και ο μικροσκοπικά άπειρος παράδεισος. Εκεί, που κάθε στιγμή σκοτώνουμε και ανασταίνουμε με μια μόνο λέξη τριαντάφυλλα.Και αν φαίνεται πως χάνουμε τον προορισμό μας , την πίστη και την αλήθεια μας, μια ακολουθία από 0 και 1 έρχεται να συμφωνήσει με την παραβολή. Παράδεισος είναι η σύλληψη της ιδέας, η αρχή του νόστου , το χρώμα της λήθης.
**Η φωτογραφία είναι του ΔΟΝ ΨΥΧΩΤΗ.Τον ευχαριστώ πολύ που μου επέτρεψε να χρησιμοποιήσω τη δουλειά του.
Comment Form under post in blogger/blogspot